طبق نظر ماکان آریا پارسا عوارض حسرت خوردن در زندگی هنگامی آشکار خواهد شد که فرد به طور مداوم غرق در افکار گذشته شده و فرصت‌های حال و آینده را نادیده می‌گیرد. از نظر روانشناختی حسرت، نوعی ارزیابی پس از عمل (Post-Decision Evaluation) محسوب می‌شود. طی این ارزیابی، فرد پس از وقوع یک رویداد آن را مرور کرده و باور دارد که می‌توانست انتخاب بهتری داشته باشد. ذهن هنگام حسرت خوردن برای گذشته وارد یک چرخه معیوب از نشخوار فکری می‌شود. در این چرخه فرد بارها و بارها تجربیات ناخوشایند یا تصمیمات نادرست خود را مرور می‌کند، در نتیجه احساس ناامیدی و نارضایتی در فرد تقویت می‌شود. به طور کلی حسرت خوردن برای گذشته عوارضی همچون کاهش عزت نفس، افزایش اضطراب، شکل‌گیری دائمی افکار منفی و کاهش توانایی در تصمیم‌گیری را به دنبال دارد. در ادامه این مقاله به بررسی دلایل و عوارض حسرت خوردن در زندگی و ارائه راهکارهایی برای رهایی از این چرخه مخرب خواهیم پرداخت.
برخی از افراد بیش از دیگران افسوس گذشته را می خورند
از نگاه ماکان آریا پارسا افرادی که افسوس گذشته را می‌خورند، معمولاً درگیر احساساتی همچون پشیمانی، نارضایتی و حتی خشم نسبت به تصمیمات گذشته هستند. این افراد همراه با سرزنش خود، در رویای تغییر گذشته هستند و به قیاس “آنچه رخ داده” و آنچه می توانست رخ دهد” می‌پردازند. حسرت خوردن برای گذشته، احساسی طبیعی است که در بسیاری از افراد دیده می‌شود. اما برخی افراد بیش از دیگران درگیر آن می‌شوند و این تفاوت می‌تواند مرتبط با عوامل شناختی، هیجانی و تجربی باشد. در واقع برخی از افراد به دلیل سبک فکری و الگوهای ذهنی خود، بیشتر در گذشته زندگی میکنند و پذیرش شرایط فعلی برایشان دشوار است.
برخی از دلایل حسرت خوردن
- نشخوار فکری (Rumination): از دیدگاه ماکان آریا پارسا افرادی که نشخوار فکری میکنند، تمایل دارند تجربه‌های منفی گذشته را به طور مداوم تحلیل کنند و بیشتر درگیر حسرت در زندگی می‌شوند. ذهن این افراد به جای پردازش تجربیات و پذیرش آنها، مدام در حال بازسازی رویدادها و جستجوی سناریوهای خیالی جایگزین است. به این خیال‌بافی درباره رویدادهای گذشته “تفکر خلاف واقع (Counterfactual Thinking)” گفته می‌شود. در برخی موارد تفکر خلاف واقع می‌تواند مفید باشد، زیرا فرد را به تحلیل اشتباهات و یادگیری از آنها سوق می‌دهد. اما زمانی که این تفکر به صورت مداوم و وسواسی تکرار شود فرد را در حسرت گذشته و احساس پشیمانی مداوم گرفتار می سازد.
- الگوهای تربیتی و تجربیات دوران کودکی: کودکانی که در محیط‌هایی رشد کرده‌اند که در آنها اشتباهات بیش از حد برجسته شده و سرزنش مداوم وجود داشته، در بزرگسالی حسرت بیشتری در زندگی خواهند خورد. این افراد معمولا یاد نگرفته‌‌اند که اشتباهات را بخشی از رشد بدانند، در نتیجه هر تصمیم اشتباه در گذشته را به عنوان یک شکست غیرقابل جبران تلقی میکنند و همواره حسرت گذشته را می‌خورند.
- ویژگی‌های شخصیتی: افراد کمال‌گرا و کسانی که بسیار در صدد انتقاد از خود هستند، بیشتر افسوس گذشته را می‌خورند. به عکس، کسانی که ذهنیت انعطاف پذیری دارند، راحت‌تر گذشته را می‌پذیرند و از اشتباهات خود درس می‌گیرند.
- دلایل عصب‌شناختی: از نظر عصب‌شناختی، تحقیقات نشان داده‌اند که فعالیت بیش از حد در بخش هایی از مغز مانند آمیگدالا (که با پردازش احساسات مرتبط است) و کاهش فعالیت در قشر پیش‌‌پیشانی (که مسئول تصمیم گیری منطقی است)، می‌تواند افراد را مستعد حسرت خوردن مداوم کند. این وضعیت باعث می‌شود که فرد نتواند بین هیجان و منطق تعادل برقرار کند و در نتیجه، بیش از حد درگیر گذشته بشود.
- شرایط محیطی و اجتماعی: امروزه در شبکه‌های اجتماعی تصاویری حسرت برانگیز از زندگی دیگران به نمایش گذاشته می‌شوند که می‌توانند احساس نارضایتی از زندگی را در مخاطبان این شبکه‌ها افزایش دهند. در نتیجه ممکن است برخی از این مخاطبان حسرت عقب ماندن از مسیر موفقیت را بخورند.
- برنامه نداشتن برای آینده: در نهایت افرادی که چشم‌انداز روشنی برای آینده ندارند،بیشتر افسوس گذشته را می‌خورند. ذهن فردی که امیدی برای تغییر شرایط خود نداشته باشد به گذشته پناه می‌برد و درگیر “ای کاش‌ها” و “چه می‌شد اگرها” می‌شود.
عوارض حسرت خوردن برای گذشته
از دید ماکان آریا پارسا عوارض حسرت خوردن برای گذشته به تدریج احساس ناامیدی و ندامت زیادی را در فرد ایجاد میکنند که یکی از دلایل اصلی بروز افسردگی محسوب می‌شود. برخی از عوارض حسرت خوردن:
- اختلال در سلامت روان: حسرت خوردن دائم در فرد احساس ناتوانی و عدم کنترل بر زندگی را ایجاد می‌کند. این احساس بی‌ثباتی روانی می‌تواند یکی از مهم‌ترین عوارض حسرت خوردن، یعنی استرس و اضطراب را به دنبال داشته باشد. این نوع استرس می‌تواند تاثیرات منفی بر سلامت جسمی و روانی فرد داشته باشد و مانع از لذت بردن او از لحظات روزمره زندگی شود.
- کاهش تمرکز و کارایی: فردی که مدام درگیر افکار مربوط به گذشته است نمی‌تواند بر روی فعالیت‌های روزانه خود به خوبی تمرکز کند. این مسئله می‌تواند منجر به کاهش کارایی و بازدهی آن فرد در مسئولیت‌های زندگی‌اش شود.
- کاهش عزت‌نفس: تکرار افکار منفی در مورد گذشته می‌تواند با خودانتقادی و احساس بی‌ارزش بودن، همراه باشد. این فرایند می‌تواند به تدریج اعتماد به نفس فرد را کاهش دهد و او را از حرکت به سمت تغییرات مثبت یا بهبود خود بازدارد.
- ناتوانی در تصمیم‌گیری: کاهش توانایی در تصمیم‌گیری از دیگر عوارض حسرت خوردن در زندگی به شمار می‌رود. غرق شدن در افکار مربوط به گذشته و بازبینی دائمی تصمیمات اشتباه، باعث ترس از تصمیم‌گیری‌های جدید می‌شود. فرد در این موقعیت برای اینکه دوباره احساس پشیمانی نکند از تصمیم‌گیری اجتناب می‌کند و اینگونه در دایره‌ای از تردید و پشیمانی گرفتار می‌شود.
- اختلال در روابط اجتماعی: از نظر ماکان آریا پارسا حسرت خوردن زیاد، لذت در در لحظه زندگی کردن را از فرد می‌گیرد. عدم توانایی در لذت بردن از لحظات حال و غرق شدن در افکار منفی، می‌تواند مانع از ایجاد پیوندهای عاطفی و صمیمانه با دیگران شود. در نتیجه این افراد ممکن است از تعاملات اجتماعی فرار کنند یا نتوانند روابط مؤثر و با کیفیتی برقرار نمایند.
این مطلب ادامه دارد… .